Inspanningsastma is een tijdelijke vernauwing van de luchtwegen tijdens of na lichamelijke inspanning. Dit kan zorgen voor benauwdheid, piepende ademhaling of hoesten. Inspanningsastma is vaak onzichtbaar, maar goed behandelbaar, zodat sporten meestal gewoon mogelijk blijft.
Inspanningsastma is een tijdelijke vernauwing van de luchtwegen die kan optreden tijdens en na lichamelijke inspanning. Dit kan zorgen voor klachten zoals benauwdheid, een piepende ademhaling of hoesten. Inspanningsastma komt veel voor, vooral bij kinderen en jongeren. Vaak hebben zij daarnaast ook een andere vorm van astma of last van allergieën.
De klachten ontstaan vaak al tijdens de inspanning en zijn meestal het hevigst kort na het stoppen, vaak 5 tot 10 minuten later. Vervolgens nemen de klachten weer af en binnen ongeveer een uur zijn ze meestal verdwenen. Een arts kan vaststellen of het om inspanningsastma gaat door middel van een inspanningsproef.
Als de diagnose is gesteld, zijn er verschillende mogelijkheden om de klachten te verminderen. Vaak wordt een kortwerkende luchtwegverwijder voorgeschreven die vlak vóór de inspanning gebruikt kan worden. In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij onvoldoende gecontroleerd astma, kan een arts aanvullende onderhoudsmedicatie overwegen. Daarnaast helpt het om rustig te starten met sporten en een goede warming-up te doen, zodat de luchtwegen zich kunnen aanpassen aan de overgang van rust naar inspanning.
Inspanningsastma hoeft niet levenslang te blijven. Bij sommige mensen blijft de gevoeligheid van de luchtwegen aanwezig, vooral als er sprake is van onderliggend astma.
Onderliggend astma betekent dat iemand al een chronische ontsteking van de luchtwegen heeft, ook buiten de inspanning om. Dat kan bijvoorbeeld lichte of matige astma zijn die normaal gesproken merkbaar is bij allergieën, verkoudheid of stress, maar die tijdens inspanning extra klachten veroorzaakt. Inspanningsastma kan dus losstaand voorkomen, maar vaak speelt er al een vorm van astma mee.
Bij anderen, vooral kinderen of jongeren zonder onderliggend astma, kunnen de klachten milder worden of zelfs helemaal verdwijnen. Dit kan komen door groei, een verbeterde conditie of het wennen van de luchtwegen aan inspanning. Bij volwassenen zonder onderliggend astma verdwijnt inspanningsastma meestal niet vanzelf, maar is het vaak goed onder controle te houden met de juiste behandeling en maatregelen.
Of inspanningsastma vanzelf verdwijnt, hangt af van leeftijd en de aanwezigheid van onderliggend astma.
Bij kinderen:
De kans is groter dat de klachten minder worden of zelfs verdwijnen tijdens de puberteit.
Groei, rijping van de longen en veranderingen in allergieën maken de luchtwegen vaak minder prikkelbaar.
Ook leren kinderen hun inspanning beter doseren, waardoor klachten minder optreden.
Bij volwassenen:
De klachten verdwijnen meestal niet vanzelf, zeker niet bij onderliggend astma.
Met gerichte aanpak zijn de klachten echter goed onder controle te houden:
Juiste medicatie gebruiken
Conditie opbouwen
Goede warming-up voorafgaand aan inspanning
Prikkelende omstandigheden vermijden (kou, droge lucht)
Kortom: bij kinderen kan inspanningsastma tijdelijk zijn, bij volwassenen blijft het vaak aanwezig, maar met de juiste maatregelen blijft sporten meestal goed mogelijk.
Hoewel de klachten bij inspanningsastma en (ernstig) astma op elkaar kunnen lijken, is de onderliggende oorzaak niet hetzelfde. Bij inspanningsastma reageren de luchtwegen tijdelijk op lichamelijke inspanning. De klachten ontstaan vaak tijdens of kort na het sporten, zijn tijdelijk en verdwijnen meestal binnen een uur. De luchtwegen zijn hierbij niet chronisch ontstoken.
Bij (ernstig) astma is er sprake van een chronische ontsteking van de luchtwegen, waardoor klachten op elk moment kunnen optreden, bijvoorbeeld in rust, ’s nachts of door allergieën. De symptomen zijn vaak aanhoudender en vragen een meer langdurige behandeling.
Inspanningsastma ontstaat doordat de luchtwegen tijdens inspanning tijdelijk overgevoelig reageren. Tijdens het sporten ga je sneller en dieper ademen, waardoor er meer koude en droge lucht de longen bereikt. Dit zorgt ervoor dat er extra vocht verdampt uit de luchtwegen, waardoor de cellen in de luchtwegwand geprikkeld raken. Als reactie trekken de spieren rond de luchtwegen samen, waardoor de luchtweg vernauwt en je klachten zoals kortademigheid, piepen of hoesten krijgt.
Ook andere factoren kunnen de gevoeligheid van de luchtwegen vergroten. Zo kan stress, een verstopte neus, luchtvervuiling of allergieën de drempel verlagen waardoor een aanval sneller optreedt. Vaak merk je de klachten pas enkele minuten na de inspanning, wanneer het adempatroon weer verandert van intensief naar rustig.
Ja, sporten is juist goed. Veel mensen met inspanningsastma kunnen uitstekend blijven bewegen, mits ze de juiste voorbereidingen treffen. Door aandacht te besteden aan warming-up, ademhaling en medicatie kunnen klachten beperkt blijven en blijft sporten veilig en plezierig.
Tips om klachten te verminderen:
Doe altijd een rustige warming-up
Bouw de inspanning geleidelijk op
Adem zoveel mogelijk door de neus
Vermijd koude en droge lucht of draag een sjaal
Sport niet bij koorts of ziekte
Zorg voor een goede cooling-down
Behandel een verstopte neus
Gebruik eventueel een luchtwegverwijder voor het sporten (altijd in overleg met je arts)
Inspanningsastma kan op elke leeftijd voorkomen, maar het verloop en de oorzaken verschillen.
Bij kinderen zijn de klachten vaak tijdelijk en kunnen ze verminderen naarmate het kind ouder wordt. Ze komen vaker voor bij kinderen en zijn vaak gecombineerd met allergieën. Soms beginnen kinderen te sporten zonder voldoende warming-up, waardoor de kans op klachten groter is.
Belangrijkste punten bij kinderen:
Komt vaker voor dan bij volwassenen
Klachten kunnen afnemen met de leeftijd
Vaak gecombineerd met allergieën
Let op een voldoende warming-up
Bij volwassenen hangt inspanningsastma vaker samen met bestaand astma. De kans dat de klachten vanzelf overgaan is kleiner. Hier spelen fitheid en het vermijden van triggers een grote rol bij veilig sporten.
Belangrijkste punten bij volwassenen:
Vaak gekoppeld aan bestaand astma
Klachten verdwijnen meestal niet vanzelf
Fitheid en triggerbeheer zijn belangrijk. Triggerbeheer betekent bewust letten op prikkels die klachten kunnen uitlokken, zoals koude of droge lucht, luchtvervuiling, allergieën of een verstopte neus. Door hierop te anticiperen, kunnen inspanningsklachten verminderd worden.
Goede voorbereiding is essentieel voor veilig sporten
Inspanningsastma is een tijdelijke vernauwing van de luchtwegen tijdens of na lichamelijke inspanning. Dit kan zorgen voor benauwdheid, piepende ademhaling of hoesten.
Tijdens het sporten ga je sneller en dieper ademen, waardoor er meer koude en droge lucht de longen bereikt. Hierdoor raken de luchtwegen geprikkeld en trekken de spieren rond de luchtwegen samen
Bij inspanningsastma reageren de luchtwegen tijdelijk op lichamelijke inspanning, terwijl bij astma sprake is van een chronische ontsteking van de luchtwegen.
Iedere maand staat onze nieuwsbrief vol met het laatste nieuws, ervaringsverhalen en verdiepende artikelen over astma. Ontvang jij hem nog niet? Meld je dan hieronder gratis aan.
Met jouw bijdrage steun je alle 575.000 Nederlanders met (ernstig) astma. VND zet zich in voor ondersteuning van mensen met (ernstig) astma, zodat mensen met astma beter kunnen omgaan met hun aandoening en een betere kwaliteit van leven krijgen.