Antibiotica bij astma
In sommige gevallen kunnen antibiotica bij (ernstig) astma worden ingezet als aanvullende behandeling om bij te dragen aan het voorkomen van longaanvallen. Meer hierover lees je op deze pagina.
In sommige gevallen kunnen antibiotica bij (ernstig) astma worden ingezet als aanvullende behandeling om bij te dragen aan het voorkomen van longaanvallen. Meer hierover lees je op deze pagina.
Er zijn verschillende prikkels die een longaanval (ook wel astma-aanval of astma-exacerbatie genoemd) kunnen uitlokken. Bijvoorbeeld allergische prikkels, koude of vochtige lucht, rook en virale infecties. Er is nog weinig bekend over de rol van bacteriën als oorzaak van een longaanval. Toch wordt antibiotica soms ingezet ter ondersteuning van de astmabehandeling. Dit kan in de vorm van een korte kuur als er sprake is van een infectie in de longen. Soms wordt antibiotica voor langere tijd voorgeschreven. Wordt het langer dan drie maanden aansluitend gebruikt, dan spreken we van chronisch gebruik van antibiotica.
Infecties kunnen worden veroorzaakt door bacteriën en virussen. Dit geldt ook voor infecties in de longen. Zo’n infectie kan een longaanval veroorzaken. Bacteriën en virussen leven en werken op verschillende manieren. Antibiotica kunnen alleen bacteriën onschadelijk maken en geen virussen. Bij een virusinfectie heeft het inzetten van antibiotica daarom geen nut.
Antibiotica maken op drie manieren bacteriën in het lichaam onschadelijk:
• Door middel van perforeren, doorboren (dus kapot maken)
• Door vergiftiging
• Door ze onvruchtbaar te maken
Er zijn verschillende soorten antibiotica, die elk werken tegen een bepaalde bacterie of bacteriegroep. Welke soort antibiotica wordt voorgeschreven, hangt af van welke bacterie(groep) bestreden moet worden. Je kunt de soorten antibiotica onder andere verdelen in smal- en breedspectrum antibiotica. Breedspectrum antibiotica (macroliden) pakken een groot aantal soorten bacteriën aan. Het is daarmee het tegenovergestelde van smalspectrum antibiotica die maar één bepaald type bacteriën aanpakken. Bij voorkeur wordt er een smalspectrum antibioticum voorgeschreven, omdat deze minder beschadigen en minder bijwerkingen hebben. Een smalspectrum antibioticum kan echter alleen worden voorgeschreven als bekend is welke bacterie de infectie veroorzaakt (dit kan onderzocht worden met behulp van sputumonderzoek). Is dit niet bekend, dan wordt een breedspectrum antibiotica voorgeschreven. Het grote nadeel hiervan is dat deze typen antibiotica vaak ook veel goede bacteriën aanvallen. Daardoor hebben ze vaak meer bijwerkingen, zoals diarree en spruw.
Als er sprake is van een infectie in de luchtwegen die de astmaklachten verergert, kan een arts kortdurend antibiotica voorschrijven. Dit gebeurt vaak wanneer er bij sputumonderzoek een bacterie is gevonden. Wordt er een bacterie gevonden, dan duurt het vaak nog lang om te achterhalen welke bacterie daadwerkelijk de ziekmaker is. Daarom wordt er meestal een antibioticum voorgeschreven met een breedspectrum (vaak een macrolide antimicrobiële soort zoals azitromycine).
Bijwerkingen van antibiotica bij kortdurend gebruik kunnen heftig zijn. Veel voorkomende bijwerkingen zijn maagdarmklachten, zoals misselijkheid, buikpijn, winderigheid en diarree. De mogelijke bijwerkingen kunnen variëren per soort antibioticum. In de bijsluiter van het antibioticum lees je welke bijwerkingen er kunnen zijn.
Hoe heftig de bijwerkingen zijn is afhankelijk van diverse factoren:
• De darmflora van de persoon die het inneemt. Het gebruik van een probiotica is aan te raden en kan bijwerkingen wat milder laten zijn.
• Het type antibiotica
• Moment van inname
Heb je last van maagdarmklachten, dan kan het helpen de antibiotica net voor of tijdens het eten in te nemen. Let wel op met zuivelproducten. Er moet minimaal 2 tot 3 uur tussen de inname van de antibiotica en het eten of drinken van zuivel zitten. Door de calcium die in zuivel zit kan de antibiotica niet goed worden opgenomen door de darmwand. Daardoor kan ook de bloedbaan het niet goed opnemen. Dit geldt ook voor vruchtensappen.
Gebruik je langer dan drie maanden antibiotica, dan spreken we van langdurig of chronisch gebruik. Dit kan worden voorgeschreven aan mensen met astma die veel bacteriële luchtweginfecties hebben of bij mensen met niet-eosinofiel astma bij wie de astmaklachten moeilijk onder controle te krijgen zijn met de standaard behandeling. Chronisch antibioticagebruik zou kunnen helpen om die infecties te voorkomen. Over de effectiviteit hiervan op astmacontrole, kwaliteit van leven en vermindering van het gebruik van orale corticosteroïden is nog weinig bekend. Hier is meer onderzoek voor nodig.
Langdurig antibioticagebruik kan naast maagdarmklachten ook ernstigere bijwerkingen hebben, zoals gehoorverlies, leverenzymstoornissen en een verlengde QT-verlenging (hartritmestoornis). Een ander groot nadeel van langdurig antibioticagebruik is dat er resistentie kan optreden. Dit houdt in dat de ziekmakende bacterie die door de antibiotica wordt aangevallen zich zodanig probeert aan te passen dat deze niet meer gevoelig is voor de ‘vijand’ (de antibiotica). Lukt dit, dan treedt er resistentie op en werkt de betreffende antibiotica niet meer tegen de resistent geworden bacterie.
De voorkeur bij langdurig antibioticagebruik bij astma gaat uit naar een breedspectrum antibioticum, zoals azitromycine. Dit antibioticum heeft een mild profiel als het om bijwerkingen gaat en heeft een relatief klein risico op resistentie. Vanwege de bijwerkingen en het risico op resistentie is het huidige advies in de richtlijn Diagnostiek en behandeling van ernstig astma om terughoudend te zijn. Een proefbehandeling van zes maanden kan zinvol zijn bij mensen met niet-eosinofiel astma die frequent last blijven houden van longaanvallen. Op deze manier kan gekeken worden of het bij de betreffende persoon effectief is in het verminderen van de longaanvallen en in hoeverre er (ernstige) bijwerkingen optreden. De voorkeur gaat daarbij uit naar azitromycine (3x per week 500 mg).
Belangrijk is daarbij om voor het starten van de behandeling een ECG te maken vanwege het risico op QT-verlenging, een hartritmestoornis. Het is belangrijk hier ook alert op te zijn tijdens de behandeling. Daarnaast is het belangrijk om alert te zijn op gehoorverlies en leverenzymstoornissen. Bij gelijktijdig gebruik van andere geneesmiddelen die als bijwerking het gehoor of het evenwichtsorgaan aantasten (ototoxische geneesmiddelen) dient extra voorzichtigheid te worden geboden (bijvoorbeeld cytostatica, urine afdrijvende middelen (lisdiuretica), antidepressiva, NSAID’s zoals aspirine en ook stoffen als nicotine).
Bij mensen met ernstig eosinofiel astma die ondanks optimale behandeling regelmatig longaanvallen blijven houden, heeft behandeling met een biological de voorkeur boven chronisch antibiotica gebruik. Dit omdat de effectiviteit hiervan uit meerdere onderzoeken is gebleken en er meer bekend is over de veiligheid van het gebruik ervan (op lang termijn). Een andere reden om de voorkeur aan een biological te geven kan zijn dat er bij langdurig gebruik van antibiotica resistentie op kan treden.
Lees hier de hele richtlijn met betrekking tot antibioticagebruik bij ernstig astma.
Antibiotica doden niet alleen de bacteriën die je ziek maken, maar ook de nuttige bacteriën in je darmen. Daardoor kan de darmflora verstoord raken en kunnen er lege plekken in de darmwand ontstaan. Met als gevolg dat schadelijke bacteriën in je darmen de kans krijgen zich te vermenigvuldigen. Als de hoeveelheid schadelijke bacteriën in je darmen groter wordt dan de nuttige bacteriën kun je maag- en darmklachten krijgen of ziek worden. Probiotica (pro betekent ‘voor’) bevatten grote hoeveelheden nuttige (melkzuur)bacteriën voor je darmen. Onderzoeken laten mogelijke gunstige effecten van het gebruik van probiotica zien op maagdarmklachten en op het verhogen van de weerstand. Hoewel er nog heel weinig over bekend is en meer onderzoek nodig is om het daadwerkelijke effect van probiotica bij maagdarmklachten (als gevolg van antibioticagebruik) te achterhalen, is het aan te raden deze te gebruiken als je antibiotica gebruikt.
Of chronisch antibioticagebruik daadwerkelijk effectief is bij het verminderen van longaanvallen, zal uit verder onderzoek moeten blijken. Om mensen met (ernstig) astma een beeld te geven wat chronisch antibioticagebruik kan betekenen in de behandeling van astma delen we hier een aantal ervaringsverhalen. In deze verhalen vertellen mensen met (ernstig) astma over hun ervaring met de effectiviteit en de bijwerkingen van het langdurig gebruiken van antibiotica.
Er is nog weinig bekend over de rol van bacteriën als oorzaak van een longaanval. Toch wordt antibiotica soms ingezet ter ondersteuning van de astmabehandeling. Dit kan in de vorm van een korte kuur als er sprake is van een infectie in de longen. Soms wordt antibiotica voor langere tijd voorgeschreven.
Als er sprake is van een infectie in de luchtwegen die de astmaklachten verergert, kan een arts kortdurend antibiotica voorschrijven. Dit gebeurt vaak wanneer er bij sputumonderzoek een bacterie is gevonden.
Gebruik je langer dan drie maanden antibiotica, dan spreken we van langdurig of chronisch gebruik. Dit kan worden voorgeschreven aan mensen met astma die veel bacteriële luchtweginfecties hebben of bij mensen met niet-eosinofiel astma bij wie de astmaklachten moeilijk onder controle te krijgen zijn met de standaard behandeling.
Wordt er een bacterie gevonden, dan duurt het vaak nog lang om te achterhalen welke bacterie daadwerkelijk de ziekmaker is. Daarom wordt er meestal een antibioticum voorgeschreven met een breedspectrum (vaak een macrolide antimicrobiële soort zoals azitromycine).
De voorkeur bij langdurig antibioticagebruik bij astma gaat uit naar een breedspectrum antibioticum, zoals azitromycine. Dit antibioticum heeft een mild profiel als het om bijwerkingen gaat en heeft een relatief klein risico op resistentie.
Maandelijks de gratis nieuwsbrief in je email ontvangen! Een nieuwsbrief vol wetenswaardigheden voor mensen met (ernstig) astma.
