Inhalatiemedicijnen bij astma

Samen met je zorgverlener bekijk je welke dosering en hoeveelheid er nodig is voor de bescherming van jouw luchtwegen. Ook welke type ontstekingsremmer bij jou het beste effect heeft, bepaal je samen met je zorgverlener. Stop of wijzig nooit je astmamedicijnen zonder overleg met je zorgverlener.

Voorbeelden van inhalatiecorticosteroïden (ICS) ofwel de luchtwegbeschermers zijn:

• beclometason
• budesonide
• ciclesonide
• fluticason

Bijwerkingen van luchtwegbeschermers

De meest voorkomende bijwerkingen bij het gebruik van luchtwegbeschermers zijn keelpijn, heesheid en schimmelinfecties in de mond. Deze zijn te voorkomen of verminderen door de juiste inhalatietechniek te leren (met hulp van je zorgverlener of apotheker) en door je mond te spoelen na het gebruik van de puffer. Ook kan het helpen de puffer voor het eten te inhaleren. Blijf je veel last houden van bijwerkingen, bespreek dit dan met je zorgverlener.

2. Luchtwegverwijders bij astma

Bij astma treedt er een verkramping op van de spiertjes rondom je luchtwegen. Hierdoor worden de luchtwegen vernauwd. Luchtwegverwijders zijn medicijnen die deze spiertjes laten ontspannen, zodat de luchtwegen weer meer open staan. Daardoor voel je, je minder benauwd en kun je weer makkelijker ademen. De ontsteking in de luchtwegen wordt niet aangepakt met deze medicijnen, daarvoor heb je de luchtwegbeschermers nodig.

Er zijn 2 groepen luchtwegverwijders:

1. De kortwerkende luchtwegverwijders (ook wel SABA genoemd).
2. De langwerkende luchtwegverwijders (ook wel LABA genoemd).

1. Kortwerkende luchtwegverwijders bij astma

Deze werken binnen enkele minuten en de werking houdt een paar uur aan. Ze zijn bedoeld om een acute aanval van benauwdheid te stoppen. Sommige werken ook op vermindering van de slijmvorming in de luchtwegen. Ook worden deze luchtwegverwijders gebruikt bij inspanningsastma. Dan moeten ze 10-15 minuten voor de activiteit of het sporten worden ingenomen.

Voorbeelden van kortwerkende luchtwegverwijders:

• ipratropium
• salbutamol
• terbutaline
• combinatie van ipratropium met fenoterol

Kortwerkende luchtwegverwijders mogen niet vaker dan twee keer per week gebruikt worden.

Als je vaker dan twee keer per week kortwerkende luchtwegverwijders nodig hebt, is dit vaak een teken dat je astma niet stabiel is. Je hebt dan juist meer kans op een longaanval (astma-aanval). Bespreek je gebruik van de kortwerkende luchtwegverwijders met je zorgverlener. Mogelijk zijn er andere astmamedicijnen die beter voor je werken.

2. Langwerkende luchtwegverwijders bij astma

Deze werken binnen tien minuten tot een uur. De werking is langer en wel van een halve dag tot 24 uur. Ook deze luchtwegverwijders ontspannen de spiertjes rondom de luchtwegen en enkele hebben eveneens invloed op de slijmvorming in de luchtwegen.

Voorbeelden van langwerkende luchtwegverwijders:

• formoterol
• salmeterol
• tiotropium

Bijwerkingen van luchtwegverwijders

De meest voorkomende bijwerkingen van luchtwegverwijders zijn trillende handen, een onrustig gevoel en hartkloppingen. Deze bijwerkingen kunnen vervelend zijn, maar zijn niet schadelijk voor je gezondheid. Blijf je er veel last van houden, bespreek dit dan met je zorgverlener.

Combinaties van luchtwegmedicijnen bij astma

Er zijn ook puffers waarin een combinatie zit van een luchtwegbeschermer en een luchtwegverwijder. Het voordeel hiervan is dat je maar één inhalator nodig hebt.

Voorbeelden van combinatie luchtwegmedicatie:

• formoterol/ beclometason (voorbeeld merknaam Foster)
• formoterol/ budesonide (voorbeelden merknamen Airbufo Forspiro, Bufoler, DuoResp Spiromax en Symbicort)
• salmeterol/ fluticason (voorbeeld merknamen Seretide, Salflutin, Salfuler, Neutec, Airflusal Forspiro en Aerivio Spiromax)
• formoterol/ fluticason (voorbeeld merknaam Flutiform)

Verschillende toedieningsvormen van inhalatiemedicijnen bij astma

Inhalatiemedicijnen zijn te inhaleren met een puffer. Je hebt grofweg twee soorten puffers: de poederinhalator en de dosisaerosol.

De poederinhalator is een apparaatje met poeder erin dat je inhaleert door op een knop te drukken. Het apparaatje bevat een bepaalde hoeveelheid doseringen. In sommige apparaatjes moet je een capsule met poeder stoppen die je met het appaartje door kunt prikken en kunt inhaleren. Voor het inhaleren van medicijnen uit een poederinhalator moet je veelal één of meerdere keren snel en krachtig inademen. Je zorgverlener en/of apotheker neemt met jou door wat voor jou de juiste inhalatietechniek is. Het is verstandig om jaarlijks te laten controleren of je nog steeds op de juiste manier je inhalatiemedicijnen gebruikt.

Een dosisaerosol is een soort spuitbusje waar een medicijn in zit. Ook hierin zit een bepaalde hoeveelheid doseringen. Voor het inhaleren van de medicijnen uit een dosisaerosol heb je een voorzetkamer nodig. Dit is een hulpstuk waar je de puffer in stopt. Het voordeel hiervan ten opzichte van een poederinhalator is dat je minder kracht nodig hebt om het medicijn in te ademen. Je ademt meestal een aantal keren rustig in door de voorzetkamer om het medicijn binnen te krijgen. Ook bij deze inhalatiemedicijnen geldt dat je zorgverlener en/of apotheker met jou doorneemt wat voor jou de juiste inhalatietechniek is. Het is verstandig om jaarlijks te laten controleren of je nog steeds op de juiste manier je inhalatiemedicijnen gebruikt.

Er zijn een groot aantal verschillende poederinhalatoren en dosisaerosolen te verkrijgen. Je zorgverlener zal samen met jou kijken welk type puffer het meest geschikt voor je is. Dit is voor iedereen anders en afhankelijk van je astma, astmaklachten, bijwerkingen, levensstijl en eigen voorkeur.

Een paar verschillen tussen een poederinhalator en een dosisaerosol op een rij (let op dit kan ook variëren per voorgeschreven puffer/medicijn/merk):

• Een dosisaerosol moet altijd in combinatie met een voorzetkamer gebruikt worden. Een poederinhalator heeft dit niet.
• Voor een poederinhalator heb je vaak een krachtigere inademingsstroom nodig, bij een dosisaerosol moet je vaak juist een paar keer rustig inademen. Maar let op: Je moet altijd zo volledig mogelijk inhaleren. Het is afhankelijk van de interne weerstand van de inhalator of het inhaleren soms krachtig moet of juist rustig.
• Bij een dosisaerosol moet je vooraf de puffer schudden, bij een poederinhalator moet je soms meer handelingen verrichten om het medicijn gebruiksklaar te maken.
• Goede hand-adem coördinatie is nodig bij een dosisaerosol. Bij poederinhalator is dit minder van invloed.

Het juiste inhalatorgebruik

Voor een optimale werking van de voorgeschreven inhalatiemedicijnen, is het belangrijk dat de medicijnen op de juiste manier worden geïnhaleerd. Je zorgverlener en apotheker geven je hier de juiste instructies voor. Uit onderzoek blijkt dat 70% van de mensen die inhalatiemedicijnen gebruiken dit niet op de juiste manier doen. Hierdoor werken de medicijnen bij hen minder effectief. Het is daarom belangrijk om regelmatig je inhalatietechniek te laten controleren door je apotheker of zorgverlener (bijvoorbeeld praktijkondersteuner bij de huisarts of longverpleegkundige), ook als je al jaren dezelfde inhalatiemedicijnen gebruikt. Een foutje sluit er onbewust snel in.

Op www.inhalatorgebruik.nl vind je uitleg over alle verschillende puffers die er zijn en instructiefilmpjes over hoe ze te gebruiken, schoonmaken en onderhouden.